Eski İran'da Öncü Hekimlerin Böbrek Hastalıklarına İlişkin Eserlerinin Eleştirel Bir İncelemesi
Anahtar Kelimeler:
Böbrek Hastalıkları, Eski İran, İbn Sînâ, er-Râzî, el-Ehavaynî, el-CürcânîÖzet
Böbrek hastalıkları ve ürolojik hastalıkların tarihi, uygarlığın başlangıcına kadar uzanmaktadır. Tıp tarihi boyunca, incelenen ilk vücut sıvısı olan idrar, iç vücut işlevlerini anlamak için sürekli çalışılmıştır. Bu derlemenin amacı, eski İranlı hekimlerin böbrek ve ürolojik hastalıklar alanındaki katkılarını değerlendirmek ve onların inanç ve klinik yöntemlerini modern tıpla karşılaştırmaktır. İbn Sînâ, er-Râzî, el-Ehavaynî ve el-Cürcânî gibi eski İranlı hekimlerin görüşlerini incelemek için mevcut tüm güvenilir elektronik ve yayınlanmış kaynakları araştırdık ve bunları son tıp literatürü ile karşılaştırdık. Bulgularımız, eski İranlı hekimlerin böbrek ve ürolojik hastalıkların semptomlarını, belirtilerini ve tedavisini tanıladıklarını; mesane anatomisi ve fizyolojisini ele aldıklarını ve mesane kateterizasyonu ve taş çıkarma prosedürlerini çağdaş tıpla uyumlu bir şekilde uyguladıklarını göstermiştir. Eski İranlı hekimler, modern tıbbın temelleriyle uyumlu, deneye dayalı kapsamlı bir bilimsel metodoloji izlemişlerdir.
Referanslar
"A bibliography of publication on Islamic and Muslim world since 1906." 8. baskı. Leiden: Brill Academic Publisher, 2006.
Abu Ali Sina. Qanun. Çev. Sharafkandi, A. R. Tahran: Soroush, 2004.
Al-Baba, M. Z. Avicenna Min Moallifat Ibn Sina al-Tibbiya (Kitab dafṣ al-madarr al-kolya an al-Abdan alensanyya & al-Urjuza fi al-Tibb & al-Adwia alqalbyya). Halep: Institute of Arabic and Scientific Heritage Press, 1984.
Al-Baba, M. Z. Introduction of Min Moallifat Ibn Sina al-Tibbiya. Halep: Institute of Arabic and Scientific Heritage Press, 1984.
Al-Razi. Kitab al-Hawi fi’t-Tibb. 1. baskı. Haydarabad: Osmania Oriental Publications of Osmania University, 1961.
Amr, S. S. ve A. Tbakhi. "Abu Bakr Muhammad Ibn Zakariya Razi (Rhazes): Philosopher, Physician and Alchemist." Annals of Saudi Medicine 27 (2007): 305-307.
Ardalan, M. R., M. M. Shoja, R. S. Tubbs ve G. Eknoyan. "Diseases of the Kidney in Medieval Persia—The Hidayat of Al-Akhawayni." Nephrology Dialysis Transplantation 22 (2007): 3413-3421.
Avicenna. The Canon of Medicine. Çev. Laleh Bakhtiar. Chicago: Kazi Publications, 1999.
Azimjan, A. "A study of Canon of Avicenna in Uzbekistan." Jashnnameh Ibn Sina içinde, 398-402. Tahran: Council of National Works Press, 1955.
Bonomini, V., C. Campieri ve M. Zuccoli. "Guilielmus de Sacileto and His Contributions to Renal Medicine." American Journal of Nephrology 17 (1997): 274-281.
Broumand, B. ve A. Nobakht. The Kidney and Bladder Stones from View of Muhammad Ibn Zakariya Razi. Tahran: Iranian Academy of Medical Sciences, 2008.
Browne, E. G. Arabian Medicine. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 1964.
Bynum, W. F., R. Porter ve L. I. Conrad. "Arab-Islamic Medicine." Bynum ve Porter’ın derlediği Companion Encyclopedia of the History of Medicine içinde, 676-727. New York: Routledge, 1993.
Changizi Ashtiyani, S. ve A. Amoozandeh. "Rhazes diagnostic differentiation of Smallpox and Measles." Iran Red Crescent Medical Journal 12 (2010): 480-483.
Changizi Ashtiyani, S. ve A. Cyrus. "Rhazes, a genius physician in diagnosis and treatment of kidney calculi in medical history." Iranian Journal of Kidney Diseases 4 (2010): 106-110.
Changizi Ashtiyani, S., A. Zarei ve M. Elahipour. "Innovations and Discoveries of Jorjani in Medicine." Journal of Medical Ethics and History of Medicine 2 (2009): 16.
Changizi Ashtiyani, S., M. Shamsi ve K. Kabiri Nia. "Role of Razi in modern medical education." Journal of Medical Ethics and History of Medicine 3 (2010): 7-12.
De Koning, P. Traité sur le Calcul dans les Reins et dans la Vessie par Abu Bakr Muhammed Ibn Zakariya al-Razi. Belçika: Leyden, 1896.
Desnos, E. "The History of Urology up to the Latter Half of the Nineteenth Century." Murphy, L. J. T. (ed.). The History of Urology içinde, 5-186. Springfield, Ill: Thomas, 1972.
Dols, M. W. Medieval Islamic Medicine. Berkeley, CA: University of California Press, 1984.
Eknoyan, G. "History of Urolithiasis." Clinical Reviews in Bone and Mineral Metabolism 2 (2004): 177-185.
Eknoyan, G. "Rufus of Ephesus and His Diseases of the Kidneys." Nephron 91 (2002): 383-390.
Eknoyan, G. "The Origins of Nephrology. Galen, the Founding Father of Experimental Renal Physiology." American Journal of Nephrology 9 (1989): 66-82.
Elgood, C. A Medical History of Persia and the Eastern Caliphate. Londra: Cambridge University Press, 1952.
Elgood, C. Safavid Medical Practice/The Practice of Medicine, Surgery and Gynaecology in Persia Between 1500 AD and 1750 AD. Londra: Luzac, 1970.
Galen. On the Uses of Different Parts of the Body (De Usu Partium). Çev. May, M. T. New York: Cornell University Press, 1968.
Greppin, J. A. C., E. Savage-Smith, J. L. Gueriguian ve L. Richter-Bernburg. "Iran’s Contribution to Medicine and Veterinary Science in Islam AH 100-900/AD 700-1500." Greppin, Savage-Smith, Gueriguian ve Richter-Bernburg’un derlediği The Diffusion of Greco-Roman Medicine into the Middle East and Caucasus içinde. Delmar, NY: Caravan Books, 1999.
Ho, K. L. V. ve J. W. Segura. "Lower Urinary Tract Calculi." Wein, A. J., Kavoussi, L. R., Novick, A. C., Partin, A. W. ve Peters, C. A. (ed.). Campbell-Walsh Urology, 9. baskı içinde, 2663. Philadelphia: Saunders, 2007.
Ho, K. L. V. ve J. W. Segura. "Lower Urinary Tract Calculi." Wein, A. J., Kavoussi, L. R., Novick, A. C., Partin, A. W. ve Peters, C. A. (ed.). Campbell-Walsh Urology, 9. baskı içinde, 2666-2672. Philadelphia: Saunders, 2007.
Ibn Sina. Al-Qanun fi al-tibb. Roma: Typgraphia Mediciea, 1593.
Jorjani, S. E. Alaghraz Altabyh va Almabahesololayee. Ed. Tajbakhsh, H. Tahran: Tehran University Press & Academy of Sciences, 2005.
Jurjani, S. I. Zakhireh-i Kharazmshahi. Ed. Saeedi Sirjani, A. A. Tahran: Iran Cultural Publications, 1976.
Leclerc, L. Histoire de la Médecine Arabe. Paris: Ernest Ledoux, 1876.
Lingeman, J. E., B. R. Matlaga ve A. P. Even. "Surgical Management of Upper Urinary Tract Calculi." Wein, A. J., Kavoussi, L. R., Novick, A. C., Partin, A. W. ve Peters, C. A. (ed.). Campbell-Walsh Urology, 9. baskı içinde, 1448. Philadelphia: Saunders, 2007.
Madineh, S. M. A. "Avicenna’s Canon of Medicine and Modern Urology. Part I: Bladder and Its Diseases." Urology Journal 5 (2008): 284-293.
Matini, J. Hidayat al-Mutaallimin fi al-Tibb by Abubakr Rabi ibn Ahmad al-Akhawaini al-Bukhari. Meşhed: Meshed University Press, 1965.
McAninch, J. W. "Symptoms of Disorders of the Genitourinary Tract." Tanagho, E. A. ve McAninch, J. W. (ed.). Smith’s General Urology, 17. baskı içinde, 30-38. New York: Lange Medical Books/McGraw-Hill, 2008.
Meshkat, S. M. Avicenna Angelology. 2. baskı. Hamadan: Bu Ali University Press, 2004.
Mevcha, A. ve M. J. Drake. "Etiology and Management of Urinary Retention in Women." Indian Journal of Urology 26 (2010): 230-235.
Moharreri, M. R. Zakhireye Kharazmshahi. Tahran: The Iranian Academy of Medical Sciences, 2005.
Nafisi, S. "Avicenna in Europe." Jashnnameh Ibn Sina içinde, 300-307. Tahran: Council of National Works Press, 1955.
Naji, M. R. The Islamic History and Civilization in the Samanid Realm. Tahran: Symposium on the Samanid Civilization, History and Culture Press, 1999.
Najmabadi, M. History of Medicine in Iran After Islam. 3. baskı. Tahran: Tehran University, 1996.
Palagiri, A. V. ve P. P. Dangle. "Distal Ureteral Calcification Secondary to Deflux Injection: A Reality or Myth?" Urology 77 (2011): 1217-1219.
Parsapoor, Z. ve M. M. Isfahani. "Kefayat-al-teb, an ancient treasury of East and West." Journal of Medical Ethics and History of Medicine 3 (2010): 1-8.
Patel, U., K. Ghani ve K. Anson. Endourology: A Practical Handbook. Londra: Taylor & Francis, 2006.
Shek, K. L., A. Pirpiris ve H. P. Dietz. "Does Levator Avulsion Increase Urethral Mobility?" European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology 153 (2010): 215-219.
Shoja, M. M. ve R. S. Tubbs. "The disorder of love in the Canon of Avicenna." American Journal of Psychiatry 164 (2007): 228-229.
Soltani, A. Encyclopedia of Traditional Medicine: Dictionary of Medical Plants. Tahran: Iran University of Medical Sciences Press & Ardjomand Publisher, 2005.
Spink, M. S. ve G. L. Lewis. Albucasis on Surgery and Instruments. Londra: Welcome Institute of the History of Medicine, 1973.
Stoller, M. L. "Urinary Stone Disease." Tanagho, E. A. ve McAninch, J. W. (ed.). Smith’s General Urology, 16. baskı içinde, 284. 2004.
Tabatabayee, S. M. A Gist of Al-Hawi. Meşhed: Mashhad University of Medical Sciences, 2009.
Tadjbakhsh, H. Al-Aghraz al-Tibbia Val Mabahess al-Alaiia. Tahran: Tehran University Press, 2006.
Tadjbakhsh, H. Al-Aghraz al-Tibbia Val Mabahess al-Alaiia. Tahran: Tehran University Press, 2006.
Wein, A. J., L. R. Kavoussi, A. C. Novick, A. W. Partin ve C. A. Peters, eds. Campbell-Walsh Urology. 9. baskı. Philadelphia: Saunders, 2007.
Yarshater, E. The History of Medicine in Iran. New York: Encyclopedia Iranica Foundation, 2004.
Yoshimora, N. ve M. B. Chancellor. "Physiology and Pharmacology of the Bladder and Urethra." Wein, A. J., Kavoussi, L. R., Novick, A. C., Partin, A. W. ve Peters, C. A. (ed.). Campbell-Walsh Urology, 9. baskı içinde, 1922-1970. Philadelphia: Saunders, 2007.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Melek Demir,Edip Akyol
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 