Nizamiye Medreselerinde Tıp Eğitimi ve Uygulama Hastaneleri
Anahtar Kelimeler:
Nizamiye Medresesi, Tıp Eğitimi, Selçuklular, Uygulama Hastaneleri, Nizamiye Medresesindeki DerslerÖzet
Bu çalışmamızın amacı; Büyük Selçuklu devletinin veziri Nizamulmülk’ün önderliğinde kurulan ve Ortaçağda İslam dünyasında en önemli eğitim kurumlarından biri olarak görülen Nizamiye medreselerinin kuruluş amaçlarını ve bu eğitim kurumları içerisinde yer alan tıp eğitiminin nasıl verildiğini ve bu tıp fakültelerine bağlı olarak görev yapan uygulama hastanelerinin nasıl hizmet verdiğini incelemektir. Türkler İslamiyeti kabul ettikten sonra İslam dünyasına yeni bir taze kan olarak girmişler ve yeni bir dönemin başlamasına sebep olmuşlardır. İslamiyetin kabulünden sonra tarih sahnesine çıkan Karahanlılar, Gazneliler ve Büyük Selçuklular gibi bu yeni Türk-İslam devletleri daha önce Türk tarihinde görülmeyen yeni kurumlar ortaya koyarak kültür ve bilim hayatına büyük katkı sağlamışlardır. Karahanlılar döneminde İslamiyet Orta Asya’da Türkler arasında hızla yayılmış ve ilk medreseler bu dönemde ortaya çıkmaya başlamıştır. Gazneliler döneminde ise Karahanlılar döneminde inşa edilen bu medreselere ilaveten yeni birtakım medreseler inşa edilmeye devam etmiştir. Büyük Selçuklu Devleti’nin tarih sahnesine çıkmasıyla birlikte artık Türkler İslam dünyasının siyasi, sosyal, kültürel ve eğitim gibi önemli alanlarında söz sahibi olmaya başlamışlardır. Büyük Selçukluların İslam dünyasındaki bu yeni vizyonu ve misyonunun en büyük göstergesi ise Nizamiye Medreselerinin kurulması olmuştur. Nizamiye Medreseleri İslam dünyasının eğitim kurumlarına yeni bir bakış açısı getirmiş ve uyguladığı yeni sistem sayesinde gerek dini bilimler gerekse pozitif bilimler açısından olsun eğitim sistemini derinden etkilemiştir. Tıp eğitimi de bu eğitim sisteminin içerisinde önemli bir yere sahiptir.
Referanslar
Atabek, Emine Melek. Ortaçağ Tababeti. İstanbul: İstanbul Ünv. Cerahpaşa Tıp Fak.
Aydınoğlu, Yasemin. Selçuklularda Tıp Eğitimi ve Selçuklu Hastanelerinin Avrupa Kültürüne Olan Etkileri. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2009.
Bedirhan, Yaşar - Atçeken, Zeki. Selçuklu Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi. Eğitim Kitabevi, 2004.
Dündar, Mahmut. “İslam Medeniyetinde Bir Üniversite Teşekkülü Olarak Nizamiye Medreseleri”. ed. Necmettin Tozlu ve arkadaşları. Ankara: Bayburt Üniversitesi Yayınları, 2016. https://avesis.yyu.edu.tr/yayin/2dd57b3d-7353-4d63-bc8e-b47975527d14/islam-medeniyetinde-bir-universite-tesekkulu-olarak-nizamiye-medreseleri
Erdal Eraslan. Türkiye Selçukluları Devletinde Sağlık Hizmetleri ve Tıp. Ankara: Gazi Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2000.
Gürkan, Kazım İsmail. Selçuklu Hastaneleri, Malazgirt Armağanı. Ankara, 1993. https://kutuphane.ttk.gov.tr/details?id=465978&materialType=KT&query=G%C3%BCrkan%2C+Kaz%C4%B1m+%C4%B0smail.
Hızlı, Mefail. “Kuruluşundan Osmanlılara Kadar Medreseler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/1 (01 Ocak 1987).
Hitti, Philip Khûri. Siyâsi ve kültürel İslâm tarihi. çev. Salih Tuğ. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1. bsk.
İnan, Afet. Kayseri Gevher Nesibe Sifaiyesi. Güzel İstanbul Matbaası, 1969.
Kaya, Beytullah. “Nizamiye Medreseleri ve Eğitim Geleneği”. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7/14 (30 Haziran 2019), 49-66.
Kayhan, Hüseyin. “Selçuklular Devrinde Tıp Bilimi ve Hekimler Hakkında Notlar”. History Studies 3 (2011). https://www.academia.edu/16351259/Sel%C3%A7uklular_Devrinde_T%C4%B1p_Bilimi_ve_Hekimler_Hakk%C4%B1nda_Notlar
Keleş, Bahattin. “Selçuklu Medreseleri ile Memlûk Medreselerine Genel Bir Bakış”. Türk Dünyası Araştırmaları (Dergi) 190 (2011), 195-207.
Kenan, Seyfi. “Ebu Bekir Zekeriya er-Razi’nin et-Tıbbu’r-Ruhânisinde Davranış Bozuklukları ve Islahı”. Tıp Tarihi Araştırmaları 9. ed. Hüsrev Hatemi - Aykut Kazancıgil. İstanbul: İşaret Yayınları, 1999.
Kesi̇k, Muharrem. “Selçuklular’da Sağlık, Sağlık Kurumları ve Tıp Eğitimi”. Tarih Dergisi 71 (28 Ağustos 2020), 115-144.
Kılıç, Yasin. “Nizamiye Medreselerinin Eğitim Metodolojisi”. 3. Uluslararası Ahmed-i Hânî Sempozyumu. Ağrı: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yayınları, 2019. https://www.academia.edu/43514989/Uluslararas%C4%B1_Ahmed_i_Hani_sempozyumu
Köker, Ahmet Hulusi. Gevher Nesibe Şifaiyyesindeki Türk Tıp Amblemi Yılanlar ve Sağlık. Kayseri: Selçuklu Gevher Nesibe Tıb Mektebi Erciyes Üniversitesi Yayınları, 1992.
Köker, Ahmet Hulusi (ed.). Selçuklular Devrinde Kültür ve Medeniyet. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü.
Köymen, Mehmet Altay. Alp Arslan ve zamanı. TTK Yayınları, 1983.
Köymen, Mehmet Altay (ed.). Nizamü’l-Mülk: Siyaset Name. Türk Tarih Kurumu, 1999.
Köymen, Mehmet Altay. Tuğrul Bey ve zamanı. Millî Eğitim Basımevi : [dağıtım] Devlet Kitapları, 1976.
Ocak, Ahmet. “Nizâmiye Medreseleri ve Büyük Selçuklularda Eğitim”. Türkler Ansiklopedisi, 2002. http://kaynakca.hacettepe.edu.tr/eser/1421169/nizamiye-medreseleri-ve-buyuk-selcuklularda-egitim
Öztürk, Levent. İslam Dünyasında Hastaneler. Siyer Yayınları, 2018.
Sıbṭ İbnul-Cevzî, Ebû’l-Muẓaffer Yûsuf b. Kızoğlu. Mirʾâtu’z-Zamân fî Tevârîḫi’l-Aʿyân. thk. Muḥammed Berekât vdğr. 23 Cilt. Dımaşk: y.y., 1434/2013.
Şeşen, Ramazan. “İslam Dünyasında Tıp Mesleğinin İlk Zamanları Hakkında Bazı Bilgiler”. Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları 2-3 (1997).
Talas, M. Asad. Nizamiye Medreseleri ve İslam’da Eğitim-Öğretim. çev. Sadık Cihan. Etüt Yayınları, 2000.
Terzi̇oğlu, Arslan. “İbn Sina’nın Tedavi Metodlannı Eleştiren Abdüllatif el-Bağdâdî’nin Diabetes Hakkında Bir Risalesi”. Erdem 4/10 (03 Ocak 1988), 53-62.
Ünver, A. Süheyl. Selçuk Tababeti, XI-XIV üncü asırlar: Büyük Selçuk imparatorluǧu ve orta zamanda Anadolu Türk devletleri tababeti tarihi dair. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2. Baskı., 2014.
Ziya Kazıcı. “Eğitim”. Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi. İstanbul: Çağ Yayınları, 1989.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 Bahattin KELEŞ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.